دستورالعمل ایمنی کار با دستگاه دنده زنی

دنده زنی که به آن کله زنی نیز می گویند نوعی حرک رفت و برگشتی ابزار برش است که درجهت عرض دندانه چرخ دنده صورت می گیرد. این ابزار رفت و برگشتی به شکل شانه دنده یا چرخ دنده معمولی است. در فرآیند دنده زنی، تیغه های چرخ دنده ای، باعث به وجود آمدن دندانه ها می گردد.

کله زنی از روش های چرخ دنده تراشی است که در طی آن قطعه کار به صورت ثابت بسته می شود و دستگاه تراش با حرکت رفت و برگشتی که انجام می دهد، دندانه های چرخ دنده را روی قطعه ایجاد می کند. از روش کله زنی بیشتر به منظور تولید هزارخاری استفاده می گردد. فرآیند تولید چرخنده به این صورت است که در آن هر دو چرخنده با یکدیگر درگیر می شوند.

هزارخاری

زمانی که نیاز به انتقال نیرو زیاد بوده و به صورت ضربه ای باشد، از هزارخاری استفاده می گردد. هزارخار به وسیله ای گفته می شود که از آن برای انتقال دادن گشتاور چرخشی میان دو محور استقاده می شود. استفاده دیگر این وسیله، همراستاسازی برای مونتاژ است. البته این کار را خار یا key نیز انجام می دهد که یک وسیله مکانیکی است. اما تفاوت در این است که هزار خار این توانایی را دارد که گشتاور چرخشی را به صورت یکنواخت تری منتقل کند. البته برای این کار باید از دو هزارخار داخلی و خارجی استفاده شود. انواع هزارخارها عبارتند از:

• 30 درجه
• راست گوش

ابزاری که برش استفاده می گردد و نیز قطعه خام چرخ دنده که هر دو اینها در ماشین کله زنی موجود هستند، طی یک حرکت غلتشی با هم درگیر می گردند و همزمان با این حرکت، ابزار برش در امتداد محور خودش نیز نوسان پیدا می کند و به این ترتیب تاثیر خود را بر برش می گذارد.

ابزارهای برشی مورد استفاده در فرِآیند دنده زنی از نوع پینیون هستند.

انواع روش های تولید چرخ دنده

در حالت کلی دنده زنی روشی است برای تولید چرخ دنده. برای ساخت چرخدنده روش های زیادی وجود دارد که از آن ها می توان به روش های زیر اشاره نمود:

• صفحه تراش
• استفاده از فرز چرخدنده مارپیچی یا حلزونی
• استفاده از تیغه های میله ای

تولید چرخ دنده با روش صفحه تراش

در فرآیند دنده زنی با صفحه تراش که منجر به تولید چرخ دنده می گردد، از دستگاه صفحه تراش استفاده می گردد. در صفحه تراش نوعی تیغه فرز پینیون کاربرد دارد. این تیغه روی اسپیندلی با محور عمودی نصب گردیده. در این حالت محور اسپیندل و محور چرخنده موازی هم هستند. تیفه فرز پینیون حرکات رفت و برگشتی انجام می دهد و با این حرکات، عملیات براده براده برداری تا جایی صورت می گیرد که دایره های گام با همدیگر مماس گردند. هر بار که براده برداری پایان می یابد، کمی دایره گام و تیغه به روی هم می غلتند و پس از آن تیغه به نقطه آغازین برمی گردد. این عملیات تا زمانی که برش نهایی روی دنده ها صورت گیرد، ادامه پیدا می کند. در کل این روش سبب می گردد که لبه های برش خورده دچار ساییدگی و آسیب نگردند.

چهار نوع حرکتی که در این فرآیند صورت می گیرد عبارتند از:

• حرکت چرخشی فرز و جرخدنده
• حرکت عمودی رفت و برگشتی فرز
• حرکت رو به جلوی فرز به سمت چرخدنده
• دور شدن فرز از چرخدنده به هنگام غلتش

تولیدات در دنده زنی

از جمله محصولاتی که در فرِآیند کله زنی مورد تولید می شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• چرخ دنده های استوانه ای مارپیچی و ساده داخلی و خارجی
• راک های دندانه راست و مارپیچی
• تیغه های چرخ دنده

• چرخ دنده های شانه ای

• هزار خاری های اینولوت داخلی و خارجی
• هزار خاریهای وجوه موازی
• چرخکهای زنجیر غلتکی
• چرخکهای زنجیری بی صدا
• هر پروفیل خاصی از چرخ دنده های استوانه ای

از دنده زنی می توان هم برای تولید محصول تکی و هم برای تولید انبوه بهره برد.

اقدامات مورد نیاز دنده زنی

برای اینکه فرآیند دنده زنی به درستی صورت گیرد و مشکلی در حین کار ایجاد نگردد، نیاز است که اقدامات زیر صورت گیرد:

• بازرسی ماشین ابزار به صورت دوره ای
• نگهداری مناسب ابزار برشی
• انتخاب درست تعداد دوران و پیشروی
• به کار بردن مایع خنک کننده مناسب
• تیز نمودن درست ابزار برشی
• بازرسی اندازه های چرخ دنده